“Биргина видеоси YouTube’да 35 млн марта томоша қилинган” — қўштепалик ёш муҳандис бунга қандай эришмоқда?

Жаҳонгирмирзо Иброҳимов Инҳа унверситетини тамомлаган. YouTube’даги каналида 3D принтерда ясаган муҳандислик ишларини инглиз тилида жойлаб боради. Унинг видеолари платформанинг Shorts (қисқа видеолар) бўлимида миллионлаб кўрилади. Аввалига бу ишларни бир ўзи бошлаган бўлса, ҳозирда унинг бутун бошли бир жамоаси бор.

Жаҳонгирмирзо Фарғона вилояти Қўштепа туманидан. Унинг бошчилигидаги жамоа замон талабига мос бўлган буюмлар, анжомларни 3D принтерда ясаб кўпчиликнинг оғирини енгил қиляпти.

“Ҳозирда Марғилон шаҳрида муҳандис сифатида ўз фаолиятимни юритиб келяпман. Соҳамдан келиб чиққан ҳолда, муҳандисликка оид бўлган видеоларни YouTube’га инглиз ва ўзбек тилида жойлаб келяпман. Инглиз тилидаги каналимиз Engineericly деб номланади.

Видеоларимизни асосан инглиз тилида сўзлашадиган давлатлардан кузатишади. Инглизча каналимизда ҳар хил экспериментлар кўришингиз мумкин. Бунга бир мисол, Ўзбекистон шароитига боғлиқ бўлган битта қилган экспериментимиз Gravity Battery деб номланади. Бунинг асосий концепцияси шундайки, оғир бир юкни тепага кўтариб туриб, уни гравитация ҳисобига пастга тушиш керак у юк. Ўша пастга тушаётган пайтда қандайдир генераторга боғлаб қўйилади-да, у генераторни юк айлантиради, шунинг ҳисобига энергия чиқарилади. Уйимизнинг томига қуёш панелларини жойлаганмиз. У панеллардан олинган энергия орқали оғир тошларни тепага кўтарганмиз, мотор орқали. Энди қуёш кириб кетгандан кейин кечқурун у оғир юклар пастга тушиши ҳисобига генераторимиз айланади ва ишлаб чиқарилган токдан кечқурун фойдалансак бўлади. Шу нарсанинг кичкина бир концепциясини лойиҳалаштириб, видеода ёритиб кўрсатиб берганмиз. Бу видеомиз инглиз аудиторияси томонидан яхши қабул қилинди, 500 мингдан ошиқ кўрилган.

Ундан кейинги проектимиз Sand Battery деб номланади. Бу ҳам энергияга оид бўлган видео. Бу қумнинг кимёвий хусусиятларидан фойдаланган ҳолда қилинган тажриба. Қум иссиқликни ўзида жуда яхши сақлар экан. Шундан фойдаланган ҳолатда ёзда ёки кундузи қуёш панелларидан олинган энергия орқали қумни қиздириб оламиз. Ёзда қумни қиздирамиз-да, унда сақланган иссиқлик орқали қишда ўша иссиқлик орқали сувни иситиб туриб, уйларни ўша иссиқ сув орқали иситсак бўлар экан. Видеода шу нарсани кўрсатиб берганмиз.

Баскетбол тўпини ҳам 3D принтердан ясаганмиз. Аввалроқ Wilson компанияси ана шундай Airless баскетбол деб номланган тўп чиқаришган, лекин нархини 2500 доллар деб қўйишган. Баскетбол тўпи учун 2500 доллар жуда қиммат нарх. Шунинг учун биз арзонроқ версиясини чиқарамиз деб, 3D принтердан ўзимизнинг версиямизни чиқардик. Шу тўпни видео қилиб ёритганмиз. YouTube Shorts’да 20 миллионга яқин одам кўрган. Яна бир қизиқ маълумот, шу тўпни ясаш учун 3D принтеримиз уч кунга яқин тўхтамасдан ишлаган. Яхшиям “свет” ўчиб қолмаган ўшанда.

Бундай экспериментлардан ташқари, ўзимиз дизайн қилиб, уларни ҳам сотишни йўлга қўйганмиз. Бунга мисол Gravity Hook деб номланади яқинда қилган лойиҳамиз. Буни ҳам 20 миллионга яқин одам ёқтириб кузатди ва ўзининг ҳам ҳақиқий принтердан чиқарилган версиясини ҳам сотишимизни сўрашди. Лекин биз уни сотишни ҳали йўлга қўймадик. Худо хоҳласа, қўйиш арафасидамиз. Ўзбекистонда чиқариб экспорт қилмоқчимиз бутун дунёга. Лекин ҳозирча электрон версиясини чет элга 3D принтери бор одамларга ўзимиз қилган дизайнларни шу пайтгача сотиб келяпмиз.

Яна битта қизиқ экспериментларимиз тури бор. Буни 3D Printing Versus Real деб номлаймиз. Бу шундай нарсаки, 3D принтердан чиқарилган нарсалар билан ҳақиқий бозорда сотиб оладиган нарсаларни 3D принтердан чиқарамиз, бозорда сотиладиган версиясига ўхшатган ҳолатда. Кейин иккаласини солиштирамиз. Шунга ўхшаш серияда 20 тадан ошиқ видео чиқарганмиз. Бумеранглар, теннис тўплари, теннис рогаткалари, ҳар хил нарсаларни, футбол тўпини ҳам солиштириб кўрганмиз 3D принтердан чиқарилган версияси билан ҳақиқийсини. Шу 3D Printing Versus Real деб номланган экспериментларимизни ўртача 200 миллиондан ошиқ одам дунё бўйича кўрган.

Ўзи аслида видеоларимизни инглиз тилида чиқаришни бошлаганмиз. Ўзбеклигимни билиб қолгандан кейин одамлар, ўзбек экансиз-ку, нега ўзбекча гапирмайсиз деган изоҳлар кўпайиб кетишни бошлади. Ўзбекча видео ҳам чиқаринг деб. Шунинг учун ўзимнинг исмим билан ўзбекча видеоларни ҳам чиқаришни бошладим.

Бунга мисол, биринчи чиқарган видеоларимиздан биттаси, қўлимни 3D скайнерда скайнерлаб туриб, худди шуни шунақа ҳолатда 3D принтердан чиқарганмиз пластмассадан. Кейин уни ўзимизнинг хонамизга декорация сифатида қўйиб қўйганмиз.

Лойиҳаларимиздан биттаси, кўриб турганингиз, ҳақиқий инсоннинг мияси. Бу видеомиз шунақа бўлган эдики, ўзимнинг миямни 3D принтердан бирга бир қилиб чиқармоқчи бўлганман. Кейин МРТ скайнерга бориб, миямни скайнерлатганман. Шундан кейин 3D модель олмоқчи бўлганмиз. Жудаям қизиқ эксперимент бўлган эди.

Офисда шунчаки ўтириб буюм ясаб видео чиқаришдан бошқа яна ўзимиз ясаган ҳар хил техникаларни ташқарига олиб чиқиб, одамларнинг ичида эксперимент ҳам қилиб кўрдик. Бунга мисол, мустақиллик кунида ўзимиз ясаган техникалар орқали одамларга мустақиллик шукуҳини улашиш учун байроқчалар тарқатдик. Болалар жудаям қизиқиб кўришган биз ясаган машиначани. Яна битта мисол, ўзимиз ясаган машинача орқали Рамазон ойида одамларга ифторликка сув ва хурмо тарқатганмиз. Бу ҳам ёшларимиз учун жудаям қизиқ бўлган. Бундай лойиҳалар болаларни муҳандисликка қизиқтиришда катта аҳамиятга эга деб биламан.

Махсус кўзойнак орқали узоқ масофадан туриб машиначаларни бошқарганмиз. Одамлар эксперимент бўлгани учун узоқдан бошқариб турганимизни кўришмаган, лекин у машиначамиз одамларнинг реакциясига ҳамоҳанг равишда реакция билдирган. Жуда ажойиб нарса бўлган.

Амалга оширган лойиҳаларимиздан ташқари, ҳали ишдан тўхтаб қолганимиз йўқ. Мана мисол учун, ҳозирги қилаётган лойиҳаларимиздан бири, робот манипулятор қўл. Ҳали бу охирига етгани йўқ, лекин жуда оз қолди. Бу робот қўлимизни ясашдан мақсад шуки, заводлардаги иш самарадорлигини ошириш. Бу нарса шу пайтгача Хитойдан фақат импорт қилиб олиб келинарди. Энди ўзимизда шу робот қўлни нолдан ясашни йўлга қўймоқчимиз. Муҳандисликнинг яхши томонидан бири шундаки, сиз хоҳлаган нарсани ўзингиз ясасангиз бўлади.

Фаолиятим давомида шу нарсага гувоҳ бўлдимки, ногиронлиги бўлган одамлар протез оёқларни фақат чет элдан импорт қилиб олиб келишар экан. Четдан олиб келиш эса жудаям қимматга тушади. Олиб келишга ҳам кўп вақт сарфланади. Яқин келажакда протез оёқни Ўзбекистонда ясашни йўлга қўйиш арафасидамиз. Чет элдан келадиган протез оёғидан ҳам арзон, ҳам ясаш осонроқ бўлади”, – дейди ёш муҳандис Жаҳонгирмирзо Иброҳимов.

Сарвар Зиёев,
Kun.uz
Оператор ва монтажчи – Сардор Мамиров