Трамп ва Зеленскийнинг Ватикандаги 15 дақиқалик суҳбати тафсилотлари маълум қилинди

Украина президенти Володимир Зеленский 26 апрел куни Ватиканда АҚШ президенти Доналд Трамп билан қисқа муддатли учрашув чоғида ундан Россия-Украина урушини тугатиш бўйича музокаралардан чиқмасликни сўраган, деб хабар берди The Economist нашрининг Украинадаги манбалари.

Манбаларга кўра, Зеленский ажратилган 15 дақиқадан ўз позициясини етказиш учун фойдаланган: Украина сўзсиз ўт очишни тўхтатишга тайёр, Россия эса – йўқ, аммо Трамп бунинг учун фақат ўзи таъминлай оладиган тинчликдан воз кечмаслиги керак.

The Economist нашри муаллифлари фикрича, Трампнинг Ватикандаги учрашувдан кейин Путинни танқид қилган пости унинг Зеленскийнинг гапларини тўғри қабул қилганидан далолат беради. «Унинг Путинга „лақиллатгани“ учун намойишкорона танбеҳ бериши бугунги кундаги энг кескин танбеҳ бўлди», – деб ёзади нашр.

Axios манбаси ҳам Ватикандаги учрашув тафсилотлари ҳақида гапириб, суҳбат чоғида Зеленский Трампни Путинга нисбатан қатъийроқ позицияни эгаллашга ҳамда ўт очишни тўхтатишни тўхтатиш масаласини устувор вазифа қилиб қўйишга чақирган.

Нашрнинг ёзишича, Ватикандаги учрашув Франция иштирокида ташкил этилган. Украина музокаралар бўлиши ҳақида сўнгги дақиқаларда тасдиқланган хабар олган. Шу билан бирга, Зеленскийнинг маслаҳатчилари Трамп билан учрашиш тўғри бўлиши ҳақида якдил фикрда бўлмаган. Улардан айримлари – «ҳали ҳам Овал кабинетда 28 феврал куни рўй берган воқеаларни унута олмаганлар» – Зеленскийга бу тўғри ғоя эканига ишончи комил эмаслигини билдирган.

Axios манбаларидан бирининг сўзларига кўра, ҳеч нарса олдиндан келишиб олинмаган, аввалига Зеленский ва Трамп Рим папаси Франциск дафн этилганидан кейин учрашиши тахмин қилинган. Якунда улар Авлиё Пётр соборининг ўзида «ўзаро тўқнаш келишган» ва гаплашиб олишган.

Зеленский Трампга агар Трамп кучлироқ босим ўтказмаса, Путин қилт этмаслигини айтди, дея таъкидлайди нашр суҳбатдошлари. АҚШ президенти бунга жавобан Россия президентига муносабатини ўзгартиришга тўғри келиши мумкинлигини айтган. Axios суҳбатдошларидан бирининг сўзларига кўра, Трамп, афтидан, тинчлик музокараларининг бошланғич нуқтаси сифатида ўт очишни тўхтатиш таклифи муҳокамасига қайтишга рози бўлган.

Зеленский учрашувда Украина Қримни Россияга тегишли деб тан олмаслигини такрорлаган, Трамп эса ундан буни сўрамаётганини билдирган. Вашингтон таклиф қилган тинчлик режасига кўра, АҚШ 2014 йилда аннексия қилинган яриморол устидан РФ назоратини тан олади.

Украина президенти, шунингдек, АҚШ президентини урушни тўхтатиш учун ён беришдан қўрқмаслигига ишонтирди, аммо бунинг учун унга етарлича кучли хавфсизлик кафолатлари керак. Axios манбасининг сўзларига кўра, ўз навбатида, Трамп Зеленскийга фойдали қазилмалар бўйича келишувни имкон қадар тезроқ имзолаш учун босим ўтказган.

Учрашувдан сўнг Зеленский биринчи марта Трампнинг Путин ҳақидаги фикрини ўзгартиришга муваффақ бўлганини ҳис қилди, деди нашр манбалари. Улар, шунингдек, Ватикандаги учрашув ижобий ўтганининг эҳтимолий сабабларидан бири сифатида вице-президент Жей Ди Вэнс ва Оқ уйнинг махсус вакили Стив Уиткоффнинг йўқлигини айтишди, улар, украинлар фикрича, Россия позициясини кўпроқ қўллаб-қувватлашга мойил.

АҚШ феврал ойи ўрталаридан бери Россия ва Украина билан урушни тугатиш бўйича алоҳида музокаралар олиб бормоқда. Дастлаб Вашингтон ҳеч бўлмаганда 30 кун давомида ўт очишни тўлиқ тўхтатишга эришишга ҳаракат қилди (Киев таклифни қабул қилди, Москва амалда рад этди). Сулҳга эришиш йўлидаги уринишлар муваффақиятсизликка учрагач, АҚШ тинчлик ўрнатиш бўйича доиравий келишувни илгари суришга ўтди. Ғарб нашрлари эълон қилган ҳужжатда бу «Қўшма Штатларнинг ҳар икки томон учун якуний таклифи» экани қайд этилган.

Америкалик мулозим The Economist нашри билан суҳбатда Оқ уйдагилар Путиннинг 9 май муносабати билан уч кунлик сулҳ бўйича таклифидан катта таассуротда эмаслигини айтган. Трамп маъмурияти вакиллари бу ғояни очиқчасига танқид қилишди. 24 апрел куни Киев бўйлаб йўлланган ва камида 12 кишини ҳаётдан олиб кетган ракета зарбаси ҳам АҚШ президентининг ғазабини қўзитган. «Музокаралар бошида Трамп Зеленскийдан жуда ҳафсаласи пир бўлган эди. Энди бу [хафагарчилик] Путинга нисбатан бўлмоқда», – деган нашр суҳбатдоши.

Бундан ташқари, Украина ва Ғарб давлатлари делегацияларининг деярли ҳеч ким натижа кутмаган техник музокаралари уларнинг позицияларини ҳайратланарли даражада яқинлаштирди, дейилади The Economist мақоласида. Вашингтон тинчлик режасининг кўплаб бандлари Киев учун номақбул бўлиб қолаётган бўлса-да, ҳозир Украина ва Ғарб вакиллари ўт очишни тўхтатгунга қадар ҳудудлар бўйича музокараларни кечиктириш, шунингдек, агар Россия шартларни бузса, санкцияларни қайта жорий этиш бўйича қарши таклиф устида биргаликда ишламоқда. Ғарб расмийларидан бири ўт очишни тўхтатиш бўйича келишувга шу ҳафтадаёқ эришилиши мумкинлигига умид билдирди.

Урушни тугатиш бўйича музокараларда АҚШнинг воситачилиги ҳали натижа бермаган бўлса-да, украиналик музокарачилар «эҳтиёткорона оптимизм» кўрсатмоқда, деб ёзади The Economist. «Биз ўз позициямизни яхшилашга ҳаракат қиляпмиз. Лекин ҳар томондан алдашяпти. Ва кимдир ғалаба қозониш хавфи бор», – деган нашрга украиналик юқори мартабали амалдор.