Россия ва Украина 2022 йилдан буён илк музокараларга тайёрланмоқда. Отишмалар давом этмоқда

Дам олиш кунларида Россия ва Украина вакиллари давом этаётганига уч йилдан ошган урушга чек қўйиш учун бир нечта баёнот берди. Томонлар 8 май куни кечқурун АҚШ президенти Доналд Трамп Россия ва Украинадан 30 кунга ўт очишни тўхтатишни талаб қилганидан сўнг саъй-ҳаракатларини фаоллаштирди – акс ҳолда АҚШ ва унинг иттифоқчилари «қўшимча санкциялар киритарди».

Ўшанда Украина президенти Володимир Зеленский Россия билан «ҳар қандай форматда» музокаралар олиб боришга тайёрлигини айтганди. Шу фонда Хитой Ташқи ишлар вазирлиги 9 май куни Россия президенти Владимир Путин Хитой раҳбари Си Жинпингга Россия олдиндан ҳеч қандай шарт қўймасдан тинчлик музокараларини бошлашга тайёрлигини айтгани ҳақида хабар берди (аввалроқ Трамп Хитойдан урушни тўхтатишда ёрдам сўрашини айтган эди).

10 май куни Буюк Британия бош вазири Кир Стармер, Франция президенти Эммануэл Макрон ва Германия канцлери Фридрих Мерц Киевга келганида янги бурилиш юз берди. Улар Володимир Зеленский билан биргаликда Доналд Трампга қўнғироқ қилишди.
Телефон орқали 15 дақиқалик мулоқотдан сўнг Украина расмийлари Киев ва «барча иттифоқчилар» 12 майдан бошлаб камида 30 кун давомида қуруқлик, ҳаво ва денгизда ўт очишни тўлиқ ва сўзсиз тўхтатишга тайёрлигини маълум қилди. Кремл бунга жавобан Россия бу таклиф ҳақида «ўйлаб кўриши кераклиги»ни билдирди. «Бу воқеаларнинг янги ривожи. Бизнинг ўз позициямиз бор», – деди Россия президенти матбуот котиби Дмитрий Песков.

Россия позицияси 11 майга ўтар кечаси Владимир Путиннинг видеомурожаатида баён этилди (у Москва ва Киев вақти билан тунги соат иккида намойиш этилди).

«Биз Киев расмийларига 2022 йил охирида улар тўхтатган музокараларни қайта бошлашни таклиф қиламиз. Олдиндан ҳеч қандай шарт қўймасдан, тўғридан тўғри музокараларни қайта тиклашни. Ортга сурмасдан кейинги пайшанба, 15 май куни Истанбулда бошлашни таклиф қиламиз. Улар илгари ўтказилган жойларда ва улар тўхтатилган жойларда», – деди Путин. Шу билан бирга, Россия президенти Украинанинг 30 кунлик сулҳ таклифига изоҳ бермади.

Украина президенти Володимир Зеленский Путиннинг номини тилга олмаган ҳолда, 11 май куни шундай деди: «Россияликлар ниҳоят урушни якунлаш ҳақида ўйлаётгани яхши белги… Россия эртадан, 12 май кунидан бошлаб тўлиқ, узоқ муддатга ва ишончли тарзда ўт очишни тўхтатишини тасдиқлашини кутамиз ва Украина учрашишга тайёр».

Украина президенти офиси раҳбари Андрей Ермак эса аввалига Россия 30 кунлик оташкесимга розилик билдириши лозимлиги, шундан кейингина «қолган ишлар»ни муҳокама қилишни бошлаш мумкинлигини айтди. РФ ТИВ расмийси Мария Захарова бунга жавобан Россия ҳукумати талабига кўра, аввал Истанбулда «бирламчи сабаблар бўйича музокаралар» бошланиши, кейин эса «ярашув ҳақида ҳам гаплашиш мумкин бўлиши»ни айтиб чиқди. Франция, Германия ва Европанинг бошқа мамлакатлари етакчилари ҳам Россиядан ўт очишни сўзсиз тўхтатиш қарорини кутаётганини айтишди. Туркия музокаралар учун майдон тақдим этишга тайёрлигини билдирди.

АҚШ президенти Доналд Трамп Путин ўт очишни тўхтатиш бўйича келишув хоҳламаётгани, балки «бу қонли ҳаммомни тугатиш эҳтимоли бўйича» музокаралар олиб боришга тайёрланаётганини айтди. Трамп Украина Путиннинг таклифига «зудлик билан» рози бўлишини талаб қилди. «Ҳеч бўлмаганда, улар битим тузиш мумкинми ёки йўқ – шуни аниқлаб олишади. Агар мумкин бўлмаса, унда Европа етакчилари ҳамда АҚШ вазият қандайлигини кўради ва тегишли тарзда ҳаракат қилишлари мумкин бўлади!» – деди Трамп. «Мен Украина Иккинчи жаҳон урушидаги ғалабани нишонлаш билан жуда банд бўлган Путиннинг таклифига рози бўлишига шубҳа қила бошладим. Бу урушни АҚШсиз ютиб бўлмасди (ҳатто яқин ҳам бора олмасди!) Учрашинглар, ҳозирнинг ўзида», – дея давом этади АҚШ президенти.

АҚШ президентининг баёнотидан сўнг Володимир Зеленский 15 май, пайшанба куни Туркияда Владимир Путин билан шахсан учрашишга тайёрлигини, шунингдек, Россия 12 май, душанба кунидан бошлаб ўт очишни тўхтатишини кутаётганини айтди. «Бизда музокаралар олиб боришда ҳеч қандай муаммо йўқ - биз ҳар қандай форматга тайёрмиз», – деди Зеленский 11 май куни кечқурун эълон қилинган видеомурожаатида. У «Путин бу сафар нимадир қила олмаслиги сабабларини изламаслиги»га умид қилишини қайд этган. «Биз урушни тугатиш учун гаплашишга тайёрмиз. Пайшанба куни, Туркияда», – дея қўшимча қилди Зеленский.

Украинадаги манбанинг Axios нашрига маълум қилишича, Путин 12 майдан бошлаб ўт очишни тўхтатишдан бош тортса ҳам, Зеленский Истанбулга музокараларга боради. Шу билан бирга, Зеленский офиси раҳбари Андрей Ермак РБК нашрига берган интервюсида Украина томони жанговар ҳаракатларни тўхтатмасдан музокараларга кириш-кирмаслиги ҳақида гапирмади.

АҚШ давлат котиби Марко Рубио 11 май куни Буюк Британия ТИВ раҳбари Дэвид Лэмми билан суҳбатда Қўшма Штатларнинг Россия-Украина уруши бўйича асосий приоритети — «ҳарбий ҳаракатларни якунлаш ва зудлик билан ўт очишни тўхтатиш» эканини айтди. Рубио Путин Россия ва Украина музокараларини бошлаш учун таклиф қилган куни Туркияга келади — Давлат департаменти хабарига кўра, у 14 майдан 16 майга қадар Туркиянинг Анталя шаҳрида бўлади.

12 майдан ўт очишни тўхтатиш ҳақидаги чақириқларга қарамай, Россия қуролли кучлари Украина ҳудудини ўққа тутишни давом эттирмоқда. 12 майга ўтар кечаси РФ қуролли кучлари Украина бўйлаб 100 дан ортиқ дронлар учирди, дейилади Украина қуролли кучлари ҳаво кучлари қўмондонлиги хабарида. Россиялик ҳарбийлар 11 майга ўтар кечаси, Путин Иккинчи жаҳон урушидаги ғалабанинг 80 йиллиги муносабати билан эълон қилган уч кунлик сулҳ муддати якунлангач, Украина бўйлаб зарбаларни тиклаганди.