«Бу бир томошабин учун театр». Путиннинг «Пасха сулҳи» ҳақида нима дейишмоқда?

Украина раҳбарияти ва Ғарб экспертлари Россия президенти Владимир Путиннинг бир кун аввал Пасха байрами муносабати билан 30 соатлик сулҳ эълон қилиш нияти самимийлигига ишонмаяпти. Уларнинг фикрича, Путин бир кун олдин тинчлик музокараларини тўхтатиш билан таҳдид қилган АҚШ президенти Доналд Трампнинг ишончини сақлаб қолмоқчи. Уруш тарафдори бўлган блогерлар ҳам «Пасха сулҳи» фақат ташқи аудиторияга мўлжаллангани ҳақида ёзмоқда.

Якшанба куни эрталаб Украина президенти Володимир Зеленский фронтнинг турли йўналишларида 59 бор ўққа тутиш ва бешта ҳужум ҳаракатлари содир бўлганини маълум қилди. У Украина қуролли кучлари бош қўмондони Олександр Сирскийнинг ҳисоботига ҳавола берган.

«Бизнинг жангчиларимиз ҳамма жойда, душман муайян жанговар шароитларда муносиб бўлган тарзда жавоб қайтаришади. Украина бундан кейин ҳам муносиб жавоб беришда давом этади», – деди Зеленский.

«Умуман олганда, Пасха тонгида айтиш мумкинки, Россия армияси ўт очиш тўхтатилганининг умумий таассуротини яратишга ҳаракат қилмоқда, аммо баъзида олдинга силжиш ва Украинага зарар етказиш учун алоҳида уринишларни тўхтатмаяпти. Россия сукунат шартларига тўлиқ риоя этиши керак», – дея хулоса қилди Украина президенти.

Россия мудофаа вазирлиги «Пасха сулҳи» бузилгани ҳақида хабар бермаган.

Экспертлар Москва томонидан эълон қилинган 30 соатлик ўт очишни тўхтатиш ҳозирнинг ўзида узоқ муддатли сулҳга олиб келиши мумкинлигига ишонмайди. «Мен буни Путиннинг тинчликка тайёрлигининг жиддий кўрсаткичи деб ҳисобламайман», – деди Карнеги жамғармасининг катта илмий ходими, илгари АҚШ Миллий разведка кенгашида ишлаган Эрик Чиарамелла Washington Post газетасига.

«Бу шунчаки президент Трампнинг хайрихоҳлигини сақлаб қолишга қаратилган манёвр. Агар Путиннинг нияти жиддий бўлганида, украинлар аллақачон рози бўлган узоқроқ муддатли сулҳни қабул қилган бўларди», – деб ҳисоблайди Чиарамелла.

Россиялик олим Америка нашри билан анонимлик шарти асосида қилинган суҳбатда Путиннинг қисқа муддатли «Пасха сулҳи» ҳақидаги баёноти «Россия раҳбарияти тўпни бошқа томон майдонига узатиш учун қандайдир жест қилиш кераклигини тушунган» пайтда янграганини тахмин қилди.

«Москва ва Киев ўртасида пропаганда жанги кетмоқда ва ҳар икки томон бир-бирини можаронинг давом этиши учун жавобгарликда айблашга ҳаракат қилмоқда», – дейди эксперт. «Бу битта томошабин – Доналд Трамп учун театр», – дея қўшимча қилди у.

Бир кун аввал Трамп АҚШ давлат котиби Марко Рубио ортидан, агар Москва ва Киев яқин орада музокараларда олдинга силжишга эришмаса, тинч йўл билан ҳал қилишга уринишларни тўхтатиш билан таҳдид қилган эди. Бир суткадан камроқ вақт ўтгач, Путиннинг 30 соатлик ўт очишни тўхтатиш ҳақидаги баёноти янгради.

Россияни отишмаларни давом эттиришда айблаган Зеленский, шу билан бирга, Киев Россия ҳарбийлари томонидан бузилмаса, ўт очишни тўхтатиш режимига риоя қилишига ваъда берди.

«Иккала томон ҳам тобора сабри тугаб бораётган Трамп маъмурияти олдида тинчлик музокараларидан манфаатдорлигини намойиш этишга интилаётганга ўхшайди», – дея шарҳлайди Washington Post.

Таҳлилчилар фикрича, қисқа муддатли ўт очишни тўхтатиш таклифи Путиннинг осон дипломатик ғалабаси, шунингдек, Америка томонининг можародан чиқишига тўсқинлик қилишга уриниш бўлди, деб ёзади Wall Street Journal. Нашр, бошқалар сингари, Россия президентининг баёноти Трамп маъмурияти ўт очишни тўхтатиш бўйича саъй-ҳаракатларидан воз кечиш билан таҳдид қилганидан бир кун ўтиб янграганига эътибор қаратган.

Россиялик уруш тарафдори бўлган блогерлар «Пасха сулҳи»ни маъқуллади ва уни АҚШни қарши олиш учун қадам ташлашга уриниш билан ҳам боғлади. Россия мудофаа вазирлигига яқин бўлган Rybar телеграм-канали муаллифи фикрича, 30 соат муддатга ўт очишни тўхтатиш «душманга ҳарбий жиҳатдан сезиларли устунлик бермайди, лекин Россиянинг дипломатик позициясини мустаҳкамлайдиган муҳим элементга айланади».

«Яраш ҳақида биринчи бўлиб эълон қилиш ва тинчлик ташаббусига тайёрликни намойиш этиш – бу биринчи навбатда ташқи аудитория учун ишлашдир. Айниқса, хорижий давлатлар билан маслаҳатлашувлар давом этаётган бир пайтда», – деб ёзади Rybar. «Два майора» телеграм-канали эса Украинада жанг қилаётган россиялик ҳарбийларни «сулҳ тузиш вазифаларига қатъий риоя қилиш»га чақирди: «Бугун Россиянинг халқаро майдондаги сиёсий кун тартибини айнан сиз белгилайсиз».

«Архангел спецназа» канали эса Украина қуролли кучлари «зарбалар ва ҳужумларни давом эттириши»ни, шунинг учун «бу сулҳ катта эҳтимол икки кунга бормаслиги»ни тахмин қилган.

Ўз навбатида, Зеленский Россияни ҳарбий ҳаракатларни давом эттиришда айбламоқда.

«Биз барча йўналишлар бўйича ҳақиқий вазиятни қайд этмоқдамиз. Курск ва Белгород области – Путиннинг Пасха баёнотлари бу ҳудудларга тааллуқли бўлмади. Ҳарбий ҳаракатлар давом этмоқда, Россия зарбалари давом этмоқда», – деди Украина президенти.

«Фронтдаги йўналишларнинг бир қисмида Россия раҳбарининг тинчлик ваъдаси эмас, балки Россия артиллерияси янграшда давом этмоқда. Рус дронлари қўлланмоқда. Йўналишлар фақат бир қисмида тинчроқ», – деган Зеленский, аммо айнан қайси йўналишларда ҳарбий ҳаракатлар интенсивлиги пасайганига аниқлик киритмаган.

Аввалроқ у «Украина мос равишда жавоб қайтариши»ни айтганди: «Сукунатга сукут, зарбаларга қарши зарбалар». Украина ТИВ раҳбари Андрей Сибига эса Киев 11 март куни Саудия Арабистонидаги музокараларда АҚШнинг шартсиз ўт очишни тўхтатиш таклифига рози бўлганини эслатган.

«Энди Путин гўёки ўт очишни тўхтатишга тайёрлиги ҳақида баёнот берди. 30 кун ўрнига – 30 соат. Афсуски, унинг баёнотлари унинг ҳаракатларига мос келмаслиги тарихдан маълум. Биз унинг сўзларига ишониб бўлмаслигини биламиз ва сўзларга эмас, ҳаракатларга қараймиз», – деб ёзди Сибига Х ижтимоий тармоғида. У Россия исталган вақтда «март ойидан бери стол устида турган» 30 кунлик ўт очишни тўлиқ ва сўзсиз тўхтатиш таклифига рози бўлиши мумкинлигини таъкидлаган.

Трамп «Пасха сулҳи»га ҳозирча изоҳ бермади, Евроиттифоқда эса унга ишончсизлик билан қарашмоқда. «Россия ўзини тажовузкор сифатида кўрсатган, шунинг учун биринчи навбатда биз тажовузнинг ҳақиқий тўхтатилишини ва узоқ муддатли ўт очишни тўхтатиш учун аниқ ишларни кўришимиз керак», – деди шанба куни Европа ташқи ишлар ва хавфсизлик сиёсати бўйича Европа комиссияси вакили Анита Ҳиппер (иқтибос Reuters агентлигидан).

Шу билан бирга, Wall Street Journal нашридагилар фикрича, Путиннинг «Пасха сулҳи» урушни тўхтатишдан олдин урушнинг «асосий сабаблари» деб атаган масалаларни ҳал этиш ҳақидаги талабидан чекиниши мумкинлигини кўрсатиши мумкин.

Washington Post 2022 йил апрел ойида БМТ «Пасха сулҳи»ни таклиф қилганида, Россия рад этганини эслатган. Россия, ўз навбатида, 2023 йилда Рождество байрами муносабати билан ўт очишни тўхтатишни таклиф қилган, бироқ ўшанда Украина бунга рози бўлмаганди.

Якшанба куни эрталаб Зеленский Украинанинг якшанба куни соат 24:00 дан кейин сукунат режимини 30 кунга узайтириш таклифи ўз кучида қолишини айтди.