Markaziy Osiyodagi eng yirik Fedchenko muzligining qariyb 40 foizi erib ketdi

Hozir Markaziy Osiyoda muzliklar tiklanmasdan erimoqda. Bu haqda O‘zbekiston «Suvchi» jamoat birlashmasi rahbari Tohir Majitov Kazinform muxbiri bilan suhbatda ma’lum qildi.

«1991 yilda Markaziy Osiyoda 6 million gektarga yaqin sug‘oriladigan yerlar bo‘lsa, 2024 yilda ularning maydoni 10 million gektardan oshdi. Agar 1991 yilda hududda 45 milliondan ortiq aholi bo‘lsa, bugungi kunda ularning soni 80 milliondan oshdi. Endi bu aholini suv bilan ta’minlash masalasi dolzarbdir. Qozog‘iston va O‘zbekiston hayotning asosiy manbalari bo‘lgan Sirdaryo va Amudaryo etagida joylashgan. Shu bois, bu mamlakatlarda suv muammosi yanada murakkablashishi mumkin», dedi Tohir Majitov.

Uning ta’kidlashicha, Markaziy Osiyo davlatlari suvdan unumli foydalansa, sug‘oriladigan yerlar maydonini 2-3 million gektarga yetkazish va 100 million aholini oziq-ovqat bilan ta’minlash mumkin.

«Bizga suvning adolatli taqsimlanishi va undan samarali foydalanishni tartibga soluvchi xalqaro uyushma yoki hamjamiyat kerak. Shu munosabat bilan biz Orol dengizi qo‘mitasini tuzishni taklif qilamiz. Shunga ko‘ra, uning faoliyati suv xo‘jaligi sohasida boshqaruv tizimini takomillashtirish imkonini beradi. Bu, o‘z navbatida, Markaziy Osiyoda oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlay oladi. Ushbu qo‘mitani yaratish uchun bir necha yil kerak bo‘ladi. Bu loyihadan Markaziy Osiyoning barcha davlatlari manfaatdor bo‘lishi kerak», deb taklif qildi Tohir Majitov.

Uning so‘zlariga ko‘ra, Markaziy Osiyo davlatlari uchun zarur bo‘lgan suv zaxiralari Qirg‘iziston va Tojikiston tog‘li hududlarida joylashgan.

«Germaniyadagi oliy o‘quv yurtlarini suv xo‘jaligi va yer masalalari bo‘yicha tamomlagan o‘zbekistonlik mutaxassislarning tadqiqotiga ko‘ra, Markaziy Osiyodagi eng yirik Fedchenko (Tojikiston) muzligining 40 foizga yaqini erib ketgan. Masalan, Fedchenko 1990 yildan 2005 yilgacha 50 metrga qisqardi. Uning uzunligi 77 km, kengligi 2,4 km, chuqurligi 1 km. Bundan tashqari, Qirg‘iziston hududidagi muzliklarning 30 foizdan ortig‘i ham erib ketgan. Ayni paytda muzliklar tiklanmasdan erimoqda», deb xulosa qildi Tohir Majitov.

Fedchenko muzligi Pomirdagi eng katta muzlikdir va markaziy Tojikistonda (Tog‘li Badaxshon avtonom viloyatida) joylashgan. Muzliklarning tog‘-vodiy turiga kiradi. Bu qutb mintaqalaridan tashqaridagi dunyodagi eng uzun muzlikdir. Muzlik maydoni taxminan 700 kv.km ni tashkil qiladi. 2023 yilda uning nomi Tojikiston hukumati tomonidan Vanjyax muzligi deb o‘zgartirildi.