Исроилнинг Ғазода «ҳуманитар ниқоби», Москванинг «ёнини олган» АҚШ ва Маск билан хайрлашган Трамп – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Исроилнинг Ғазода «ҳуманитар ниқоби»

АҚШ таклиф қилган сулҳни қабул қилган ва Ҳамасдан жавоб кутаётган Исроил Ғазо секторига зарба беришни тўхтатмаяпти. Хусусан, 30 май куни эрталабдан Исроил армияси уюштирган ҳужумлар натижасида секторда камида 39 нафар фаластинлик ҳалок бўлди.

Ғазо соғлиқни сақлаш бошқармасига кўра, сектор шимолидаги Жабалия ҳудудида бир оиланинг уйига уюштирилган ҳужум оқибатида камида 7 киши ҳалок бўлган, кўплаб одамлар жароҳат олди. Исроил армияси Жабалия ҳудудида одамлар тўпланган икки маҳаллага ҳам зарба берди — бунинг натижасида 5 киши ҳалок бўлди, яраланганлар сони ҳам кўп.

Хон-Юнус шаҳридаги кўчирилганлар яшаган чодирга қилинган ҳужумда эса яна 13 нафар фаластинлик ҳалок бўлди. Бундан ташқари, Исроил армияси Рафаҳда ёрдам олиш мақсадида тўпланган тинч аҳолига қарата ўт очган — 1 киши ҳалок бўлди.

Ғазодаги босқинчилик урушидан тўхтамаётган Исроил Иордан дарёсининг Ғарбий соҳилида 22 та янги яҳудий аҳоли пунктини қуриш режасини эълон қилди. Исроил Хавфсизлик кенгаши ушбу қарорни маъқуллаган.

БМТ вакили Исроилнинг ҳаракатларини Ғазода «ҳуманитар ниқоб» деб атади:

«Бу Ғазодаги ваҳшийликларни яшириш, бомбардимон остидаги одамларнинг аҳволини ўзгартирмаслик ва фаластинликларни тириклайин куйдиришга қаратилган стратегиядир. Сўнгги соатларда Ғазодан келаётган даҳшатли суратлар ва видеолар бу тизим қандай ишлаётганини, Исроил армиясининг қуролсиз тинч фаластинликларга қарата қандай ўт очаётганини кўрсатмоқда. Кўриниб турибдики, Исроил ҳаракатларининг чеки йўқ.

Ойлар давомида аҳолига очарчилик қилиниб, улар овқат сўраганда уларга қарата ўт очиш — бу мутлақ шафқатсизликдир. Исроил болалар ва тинч аҳолининг ўлимини оқламоқчи бўлаётган пайтда санкциялар вақти келди. Ҳаётларни сақлаб қолиш учун вақт тугамоқда», — дея баёнот берди БМТнинг Фаластинга оид махсус маърузачиси Франсеска Албанесе.

У дунё давлатларини яна бир бор Исроилга нисбатан тўлиқ қурол эмбаргосини жорий қилиш ва савдо алоқаларини тўхтатишга чақирди.

Келлог: Россиянинг НАТО кенгайиши ҳақидаги хавотирлари «адолатли»

АҚШ президенти Доналд Трампнинг Украина бўйича махсус вакили Кит Келлог ABC News телеканалига берган интервюсида Россиянинг НАТО шарқда кенгайиши борасидаги хавотирларини «адолатли», деди.

«Бу адолатли хавотир. Биз Украинанинг НАТОга қўшилиши масаласи кўриб чиқилмаётганини бир неча бор айтганмиз», — деди у ва бу позиция қолган камида тўртта аъзо давлат томонидан билдирилганини қўшимча қилди.

Кит Келлогнинг қўшимча қилишича, Қўшма Штатлар ва Украина ҳалигача ўт очишни тўхтатиш бўйича таклифлар ёзилган Россия меморандумини олмаган, бироқ Киевни урушни тугатиш бўйича музокаралардан чиқмасликка чақирди. Украина мудофаа вазири ва мамлакатнинг музокаралар олиб бораётган делегацияси раҳбари Рустем Умеров билан бўлиб ўтган суҳбатни у: «Келмайман, деманг, жиддий эканингизни кўрсатишингиз керак», дея қайта айтиб берди. Келлог, шунингдек, музокараларнинг асосий мақсади ўт очиш ва «қотилликларни тўхтатиш» бўлиб қолишини яна бир бор таъкидлади.

Бундан ташқари, Кит Келлогг 2 июн куни Истанбулдаги музокараларда Германия, Франция ва Буюк Британиядан хавфсизлик бўйича маслаҳатчилар иштирок этишини айтди. Аввалроқ Россия музокараларнинг навбатдаги босқичига яна Владимир Мединскийни юбориши маълум бўлган эди.

Трамп Илон Маск билан хайрлашди

АҚШ президенти Доналд Трамп миллиардер Илон Маскни ҳукумат агентликларини қисқартиришга уринган ва расмий лавозимидан чекинаётган шахс сифатида мадҳ этди.

Трамп 30 май куни Оқ уйда Маскни расман кузатиб қўйди — замонавий Америка бошқарув тарихидаги энг нотинч тажрибалардан бири якунланди. Тахминан тўрт ой давомида «Ҳукумат самарадорлиги департаменти» (DOGE)ни бошқарган дунёнинг энг бой одами — АҚШ давлат хизматчиларини ихтиёрий равишда қисқартириш ҳуқуқига эга бўлган эди.

Энди Маск «махсус ҳукумат ходими» мақоми якунланганидан сўнг бутун эътиборини ўзининг Tesla ва SpaceX каби хусусий компанияларига қаратишини билдирди. Ҳар қанча ваъда берилган бўлса-да, DOGE федерал бюджетдан 1 триллион доллар тежай олмади. Бироқ Маск шахсий манфаат бобида жиддий ютуқларга эришди — NASA ва Ҳарбий ҳаво кучлари каби SpaceX’нинг муҳим мижозлари устидан назорат қилиш ҳуқуқини қўлга киритди.

Трамп Оқ уйдаги нутқида Маскни «дунё кўрган энг буюк ишбилармон ва инноваторлардан бири» деб атади ва у маъмуриятга харажатларни қисқартириш бўйича маслаҳат беришда давом этишини таъкидлади. Маск эса DOGE жамоаси вақт ўтиши билан фақат кучайиб боришини айтган.

Маск Вашингтонга занжирли арра билан кириб келди ва бюрократиядаги исрофгарчилик, фирибгарлик ва суиистеъмолликни йўқ қилишга тайёр бўлган республикачилар томонидан кучли қўллаб-қувватланди. Аммо бу давр Трамп билан биргаликдаги «юмшоқ» матбуот анжумани билан якунланди — унда Маск асосан четда турди.

Сўнгги ойлар давомида Трамп ва Маск орасидаги масофа кенгайганига қарамай, Трамп Маскга бўлган ҳурматини кўрсатиш учун жиддий ҳаракат қилди.

«Илоннинг Америкага қилган хизматлари замонавий тарихда тенгсиз. Мен Илоннинг ҳукуматга кўнгилли хизмат қилганидан миннатдорман. Уни ходим дейишимиз ғалати туюлса-да, бу «махсус ходим». У келиб ёрдам берди ва кўплаб одамларнинг фикрлаш тарзини ўзгартирди», — деган Трамп.

Суд Ҳарвардга чет эллик талабаларни яна қабул қилишга рухсат берди

Бостон федерал суди президент Доналд Трампнинг Ҳарвард университетига чет эллик талабаларни қабул қилишни тақиқлаш ҳақидаги қарорини номаълум муддатга блоклади. Собиқ президент Барак Обама томонидан тайинланган судя Эллисон Берроуз шундай ҳукм чиқарди.

Берроузнинг қайд этишича, бундай қарор «статус-квони сақлаб қолиш»га ёрдам беради. Бироқ иш бўйича якуний қарор ҳали қабул қилингани йўқ, деб таъкидлайди ОАВ.

Шундай қилиб, Оқ уй университетга Student and Exchange Visitor Program (SEVP) дастурини амалга оширишга рухсат берувчи сертификатни ҳали бекор қила олмайди.

АҚШ ички хавфсизлик вазири Кристи Ноэм 22 май куни Ҳарвард университетини «зўравонлик, антисемитизмни рағбатлантириш ва Хитой Коммунистик партияси билан мувофиқ ишлашда» айблаб, SEVP сертификатини бекор қилишни буюрганди.

Макрон яна Ғазо масаласини кўтарди

Франция Президенти Эммануэл Макрон АҚШ ва Европа, Украина ва Ғазо секторидаги урушларни тез орада ҳал этмаса, ўз обрўсини йўқотиш ва «иккиюзламачилик»да айбланиш хавфи остида қолишидан огоҳлантирди.

Макрон бу гапларни Сингапурда ўтказилган йиллик юқори даражадаги Осиё мудофаа саммити мулоқотида айтди. Тингловчилар орасида АҚШ мудофаа вазири Пит Ҳегсет ва минтақанинг йирик ҳарбий амалдорлари ҳам бор эди.

Макрон Ғазодаги уруш юзасидан иккиюзламачилик ҳақида гапирди ва Ғарб давлатлари Исроилга «эркин ҳаракат қилиш ҳуқуқини» бергандек таассурот уйғотганини тан олди.

У ўт очишни тўхтатиш ва Фаластин давлатини ўзаро тан олиш йўлида ишлаш муҳимлигини таъкидлади: «Агар биз Ғазони эътибордан четда қолдирсак, агар Исроилга эркинлик берилган деб ҳисобласак — ҳатто биз террорчилик ҳужумларини қораласак ҳам — бу бизнинг бутун дунёдаги обрўйимизни ўлдиради».

Сўнгги ҳафталарда Франция Фаластин давлатини тан олишга яқинлашаётганини кўрсатмоқда. Кейинги ой Франция Саудия Арабистони билан ҳамкорликда БМТда икки давлат ечимини шакллантиришга бағишланган анжуман ўтказади.

Исроил эса Макронни кескин танқид қилди — мамлакат ташқи ишлар вазирлиги жума куни шундай баёнот берди: «Террорчиларга босим ўтказиш ўрнига, Макрон уларга Фаластин давлати ҳадясини бермоқчи».

Ўтган ҳафтада эса Исроил бош вазири Бенямин Нетаняҳу — Франция, Канада ва Британия раҳбарларини танқид қилиб, «инсониятнинг нотўғри томонида бўлиш»да айблаганди.

Хитой Россияга дрон етказиб беришни кўпайтирди

Украина президенти Володимир Зеленский Хитой Киев ва бошқа Европа давлатларига учувчисиз учоқлар сотишни тўхтатганини, бироқ Россияга етказиб беришни давом эттираётганини айтди. Bloomberg мақоласида унинг сўзларидан иқтибос келтирмоқда: «Хитойнинг Mavic (одатда аэрофотосуратга олишда фойдаланиладиган, портловчи моддаларни ташишга мослаша оладиган машҳур фуқаролик дрони) россияликлар учун очиқ, лекин украиналиклар учун ёпиқ», — дея унинг сўзларини келтиради Bloomberg. Қайд этилишича, Зеленский бундан икки кун аввал журналистлар гуруҳи билан гаплашган. «Россия ҳудудида Хитой вакиллари жойлашган ишлаб чиқариш линиялари мавжуд», — дея қўшимча қилди у.

Bloomberg таянган номи ошкор этилмаган европалик расмийга кўра, Украина президентининг сўзлари Европа Иттифоқининг ўз баҳоларига мос келади. Агентлик манбасининг таъкидлашича, Хитой, эҳтимол, Ғарб харидорларига дрон компонентларини (масалан, дрон двигателларида ишлатиладиган магнитлар) етказиб беришни қисқартирган, шу билан бирга, Россияга етказиб беришни кўпайтирган.

Ўз навбатида, Пекин уришаётган томонлардан бирига қурол етказиб беришини мунтазам равишда рад этади ва ҳарбий мақсадларда ишлатилиши мумкин бўлган икки томонлама маҳсулотлар экспортини назорат қилишини даъво қилади. «Хитойнинг Украина бўйича позицияси изчил ва аниқ: биз урушни тўхтатиш ва тинчлик музокараларини олға суришга содиқмиз», — дея Хитой Ташқи ишлар вазирлигининг сўнгги баёнотини келтиради Bloomberg агентлиги.