«Сенсиз мен бўлмасдим...» – футболимиздаги энг муҳим кун

Шошма... мен сени танидим. Қаердадир кўрганман, балки ёмғир ёққанда бир соябон остида футбол томоша қилгандирмиз? Балки чипта олаётиб рўбару келганмиз ё мендан стадион қаердалигини сўрагансан-у, йўлнинг қолганини бирга босиб ўтганмиз. Балким қўшнимсан, ҳамшаҳар, қариндош, ватандош...

...балки сен менинг ўзимдирсан. Менинг ёшлигим...

Қаерга кетаётганингни ҳам биламан. Қўлингда байроқ, янгича ҳаяжон. Ахир мустақил бўлдинг, энди сенинг ҳам ўз жамоанг бор, энди дунёга ҳайқиришинг, бир жамоага, бир юртга мансуб эканинг ҳақида жар солишинг мумкин.

Ишонч ҳам катта. Ахир яқинда мана шу йигитлар Хиросимада Осиёнинг зўрларини ер тишлатмадими? Демак, биз кучлимиз, Осиё чўт эмас, ҳали дунёга чиқамиз, мундиалда ўйнаймиз. Ўзбекнинг кимлигини ҳамма кўради, тан олади, эҳҳе...

Қаёқда... Сенга қаттиқ таъсир қилмаслиги учун олдиндан айтиб қўяй – ундай бўлмайди. Илк уриниш катта дарс бўлади. Корейслар Тошкентга келиб кетма-кет гол ураётганда ҳаммасини тушунасан – узоқ бир йўлнинг бошидамиз. Йўқ, кибр билан эмас, катта меҳнат билан содир бўлар экан ҳаммаси. Келаси сафар бошқача бўлади.

Келаси сафарлар яна неча марта такрорланишини билсанг, балки футболдан кўнглинг совиб кетармиди? Сўнгги дақиқаларда Хитой дарвозасига Ширшов гол уриб, мухлислар томон талпинганида, панжара томон югурган ҳам ўзингсан. Хурсандчилигинг ҳатто ўрнингга қайтгунча ҳам чўзилмагани, бошқа ўйин натижаси бизни мана шу стадионда қолдириб кетганини билганингдаги ҳолат... на ҳаммага қўшилиб севинишни, на бу гол жуда кеч урилгани учун ачинишни биласан. Яна битта дарс бўлди – четдан ҳар қанча ёрдам чақиришинг мумкин, фойдаси йўқ. Мағлубиятлар фақат бизники экан, демак ғалабага ҳам фақат ўзимиз эришишимиз шарт. Бошқа йўл бўлмайди.

Кейинги дарс ҳаммаси майдонда ҳал бўлиши кераклигини англаганингда рўй берди. Биз Баҳрайндан кучли эдик ахир. Биз доим Баҳрайндан кучли бўлганмиз, шундай эмасми? Аввалига япониялик ҳакам Йошида хато қилади, кейин буни тузатиш учун ёзган хатимиз ўзимизга чоҳ қазийди...

Мухлис зоти қизиқ экан. Барчасидан кўнгли совиб, бошқа қайтиб келмасликни қасам ичган стадионига қайтаверади. Бу сафар бошқача бўлар?

Кейинги сафарлар янада аламли бўлса бўлдики, кўнгилдаги яра битмади. Қатарга бешинчи голни йиғлаб нишонладик, қанийди яна икки дақиқа бўлса-ю, яна икки гол уриб мундиалга чиқсак. Эронни сафарда ютдик, Корея билан ўйинда бир гол етмади, ахир бунчалик яқин масофадан қайтиш нақадар оғир.

Ана, кўриниб турибди, бир гол уриш кифоя... наҳотки шу қадар омадсизмиз? Австралиянинг бўйи баландроқ, корейслар тезроқ югуради, японларда юлдузлар кўп, араблар ҳар сафар охирида уриб кетади. Наҳотки, биз ҳеч қачон энг кучлилар сафида бўла олмаймиз? Наҳотки биргина голлик масофа шу қадар узоқ?

Ҳаммасини ташлаб, ҳақиқий футболни Европадан излаган даврларинг бўлди. Кимдир «Реал», кимдир «Барселона»... Месси, Роналду... Ҳаммаси зўр, мана ҳақиқий футбол, бизникилар эса, тўп тепишни билмайди. Ўзбек футболининг ўзи тўп каби тепкиланган, барча саҳналарда кулги остида қолган пайтларда қарсак чалиб кулардинг-у, ғашинг келарди.

Ҳалиям футболга қизиқиб юрибсанми? Эҳе, бизникилар одам бўлмайди. Сенга тентакка қарагандек боқишарди, эсингдами?

Ахир нимадир кам... нимадир етишмайди. Улар билмайдики, ўз жамоанг бўлмаса, футболинг кемтик бўлишини... Ахир улар билмайдики, сен ютганингда кўчага чиқиб, жилмайган юзларни кўришни исташинг, мағлубиятларда ҳамдард кераклигини... Мухлислик баҳслашиш, кимдир билан душман бўлиш, кимнидир мазах қилиш эмас, бирга қувониш, бирга йиғлаш, бирга юриш ҳам эканини. Йўқ, бу футбол эмас, ундан каттароқ.

Бу жамоадан бошқа яна нима халқни бунчалик бирлаштира олади? Шомуродов «Рома» либосида майдонга чиққанда бутун Ўзбекистон Римга айланмадими? Абдуқодирнинг парвози чоғида бутун Ўзбекистон унинг қариндошига, қўшнисига айланмадими? Уларнинг ҳар бирини, хатолари ва ёмон даврлари билан қўшиб яхши кўрадиган фақат биз эмасми?

Эсингдами, Япониянинг тарихида илк бор мундиалга чиқиши ҳақида ролик кўргандинг. Сўнгги ўйиннинг сўнгги дақиқаларида, атиги йигирма сония қолганда урилган гол ҳал қилганди ҳаммасини. Адашмасам, атиги иккита йўлланма бериларди Осиёга. Японлар жинни бўлиб қолган. Шу қадарки, шундан буён ҳеч қачон бу масалани сўнгги дақиқаларгача олиб қўйишни истамадилар. Бориб-бориб сен ҳам агар Ўзбекистон жаҳон чемпионатига чиқиб қолса, бундан ҳам бадтар бўлишини тасаввур қилгандинг...

Биласанми, аслида унақа бўлмас экан. Гўёки катта воқеа, ўзбек футболи пайдо бўлибдики, содир бўладиган энг асосий воқеа, аммо ҳаяжон кам. Ишонч кўпроқ. Бундай ишонч масалан, Қатарга олтита уришимиз керак бўлганда ҳам, корейсларга ягона гол бизни чемпионатга олиб бориши керак бўлган паллада ҳам йўқ эди.

Шундай бўлар экан, қачонки жамоа жаҳон чемпионатига лойиқ бўлса, аста-секин сен ҳам кўникиб қолганингни билмай қоларкансан... Аввал футболчилар кучли жамоаларда ўйнай бошлайди, олимпиадада ўйналади ва ҳоказо. Биз уларни танқид қилиб, ҳужумкор ўйнашини кутиб, ўйинлардан кўнгил тўлмай, нолиб туриб очко тўплаб, чемпионатга чиқиб қўяр эканмиз.

Мундиалга чиқиш ўйлаганингдан сал бошқача, бу бир мўъжиза ёки осмондан туҳфа эмас, лойиқ бўлганингда бериладиган баҳо бўлар экан, Эронни Эронда ютиш мумкинлигига ишонган пайтингда, жамоангни дунёнинг энг яхшилари билан ҳам майдонда тасаввур қила оладиган даражага етганингда... Бу худди машаққатли йўлни босиб, манзил кўринган пайтдаги ҳиссиёт, ўша машаққатлар остидаги хаёлий туйғу эмас. Айтиб бера олмайман сенга, тушун.

Мана, остонада турибман. Бир ғалабалик масофадан мундиал кўриниб турибди. Осонми? Бугунги ғалабага кечаги мағлубиятлар, кечаги аламлар пойдевор қўйган эмасми? Шомуродов Шквириннинг, Шацкихнинг голларини кўриб улғайгани рост-ку? Абдуқодир Анзурга ҳавас қилгандир, Одил Одил акасининг қаноти остида шу даражага келмадими? Юсуповнинг сейвларида Игнатийдан улуш бордир... Тимур Кападзе бугун шогирдларини баҳсга чорлар экан, ўз танасидан ўтказган неча йиллик дардни тактика доскасига тўкиб солар... Агар Миржалол Қосимов Уммонга, Қатарга жаримадан голлар урмаганида, бугунги Файзуллаевнинг голлари бўлмасмиди...

Сенчи? Кимдир таслим бўлмасдан мана шу оғир йўлни босиб ўтиши шарт эди ва сен буни бажардинг.

Сенинг қадамларинг бўлмаганида мен бу остонага етиб келмасдим, сен бўлмасанг мен ҳам бўлмасдим...     

Қаҳрамон Асланов