«Bu bir tomoshabin uchun teatr». Putinning «Pasxa sulhi» haqida nima deyishmoqda?

Ukraina rahbariyati va G‘arb ekspertlari Rossiya prezidenti Vladimir Putinning bir kun avval Pasxa bayrami munosabati bilan 30 soatlik sulh e’lon qilish niyati samimiyligiga ishonmayapti. Ularning fikricha, Putin bir kun oldin tinchlik muzokaralarini to‘xtatish bilan tahdid qilgan AQSh prezidenti Donald Trampning ishonchini saqlab qolmoqchi. Urush tarafdori bo‘lgan blogerlar ham «Pasxa sulhi» faqat tashqi auditoriyaga mo‘ljallangani haqida yozmoqda.

Yakshanba kuni ertalab Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy frontning turli yo‘nalishlarida 59 bor o‘qqa tutish va beshta hujum harakatlari sodir bo‘lganini ma’lum qildi. U Ukraina qurolli kuchlari bosh qo‘mondoni Oleksandr Sirskiyning hisobotiga havola bergan.

«Bizning jangchilarimiz hamma joyda, dushman muayyan jangovar sharoitlarda munosib bo‘lgan tarzda javob qaytarishadi. Ukraina bundan keyin ham munosib javob berishda davom etadi», – dedi Zelenskiy.

«Umuman olganda, Pasxa tongida aytish mumkinki, Rossiya armiyasi o‘t ochish to‘xtatilganining umumiy taassurotini yaratishga harakat qilmoqda, ammo ba’zida oldinga siljish va Ukrainaga zarar yetkazish uchun alohida urinishlarni to‘xtatmayapti. Rossiya sukunat shartlariga to‘liq rioya etishi kerak», – deya xulosa qildi Ukraina prezidenti.

Rossiya mudofaa vazirligi «Pasxa sulhi» buzilgani haqida xabar bermagan.

Ekspertlar Moskva tomonidan e’lon qilingan 30 soatlik o‘t ochishni to‘xtatish hozirning o‘zida uzoq muddatli sulhga olib kelishi mumkinligiga ishonmaydi. «Men buni Putinning tinchlikka tayyorligining jiddiy ko‘rsatkichi deb hisoblamayman», – dedi Karnegi jamg‘armasining katta ilmiy xodimi, ilgari AQSh Milliy razvedka kengashida ishlagan Erik Chiaramella Washington Post gazetasiga.

«Bu shunchaki prezident Trampning xayrixohligini saqlab qolishga qaratilgan manyovr. Agar Putinning niyati jiddiy bo‘lganida, ukrainlar allaqachon rozi bo‘lgan uzoqroq muddatli sulhni qabul qilgan bo‘lardi», – deb hisoblaydi Chiaramella.

Rossiyalik olim Amerika nashri bilan anonimlik sharti asosida qilingan suhbatda Putinning qisqa muddatli «Pasxa sulhi» haqidagi bayonoti «Rossiya rahbariyati to‘pni boshqa tomon maydoniga uzatish uchun qandaydir jyest qilish kerakligini tushungan» paytda yangraganini taxmin qildi.

«Moskva va Kiyev o‘rtasida propaganda jangi ketmoqda va har ikki tomon bir-birini mojaroning davom etishi uchun javobgarlikda ayblashga harakat qilmoqda», – deydi ekspert. «Bu bitta tomoshabin – Donald Tramp uchun teatr», – deya qo‘shimcha qildi u.

Bir kun avval Tramp AQSh davlat kotibi Marko Rubio ortidan, agar Moskva va Kiyev yaqin orada muzokaralarda oldinga siljishga erishmasa, tinch yo‘l bilan hal qilishga urinishlarni to‘xtatish bilan tahdid qilgan edi. Bir sutkadan kamroq vaqt o‘tgach, Putinning 30 soatlik o‘t ochishni to‘xtatish haqidagi bayonoti yangradi.

Rossiyani otishmalarni davom ettirishda ayblagan Zelenskiy, shu bilan birga, Kiyev Rossiya harbiylari tomonidan buzilmasa, o‘t ochishni to‘xtatish rejimiga rioya qilishiga va’da berdi.

«Ikkala tomon ham tobora sabri tugab borayotgan Tramp ma’muriyati oldida tinchlik muzokaralaridan manfaatdorligini namoyish etishga intilayotganga o‘xshaydi», – deya sharhlaydi Washington Post.

Tahlilchilar fikricha, qisqa muddatli o‘t ochishni to‘xtatish taklifi Putinning oson diplomatik g‘alabasi, shuningdek, Amerika tomonining mojarodan chiqishiga to‘sqinlik qilishga urinish bo‘ldi, deb yozadi Wall Street Journal. Nashr, boshqalar singari, Rossiya prezidentining bayonoti Tramp ma’muriyati o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha sa’y-harakatlaridan voz kechish bilan tahdid qilganidan bir kun o‘tib yangraganiga e’tibor qaratgan.

Rossiyalik urush tarafdori bo‘lgan blogerlar «Pasxa sulhi»ni ma’qulladi va uni AQShni qarshi olish uchun qadam tashlashga urinish bilan ham bog‘ladi. Rossiya mudofaa vazirligiga yaqin bo‘lgan Rybar telegram-kanali muallifi fikricha, 30 soat muddatga o‘t ochishni to‘xtatish «dushmanga harbiy jihatdan sezilarli ustunlik bermaydi, lekin Rossiyaning diplomatik pozitsiyasini mustahkamlaydigan muhim elementga aylanadi».

«Yarash haqida birinchi bo‘lib e’lon qilish va tinchlik tashabbusiga tayyorlikni namoyish etish – bu birinchi navbatda tashqi auditoriya uchun ishlashdir. Ayniqsa, xorijiy davlatlar bilan maslahatlashuvlar davom etayotgan bir paytda», – deb yozadi Rybar. «Dva mayora» telegram-kanali esa Ukrainada jang qilayotgan rossiyalik harbiylarni «sulh tuzish vazifalariga qat’iy rioya qilish»ga chaqirdi: «Bugun Rossiyaning xalqaro maydondagi siyosiy kun tartibini aynan siz belgilaysiz».

«Arxangel spetsnaza» kanali esa Ukraina qurolli kuchlari «zarbalar va hujumlarni davom ettirishi»ni, shuning uchun «bu sulh katta ehtimol ikki kunga bormasligi»ni taxmin qilgan.

O‘z navbatida, Zelenskiy Rossiyani harbiy harakatlarni davom ettirishda ayblamoqda.

«Biz barcha yo‘nalishlar bo‘yicha haqiqiy vaziyatni qayd etmoqdamiz. Kursk va Belgorod oblasti – Putinning Pasxa bayonotlari bu hududlarga taalluqli bo‘lmadi. Harbiy harakatlar davom etmoqda, Rossiya zarbalari davom etmoqda», – dedi Ukraina prezidenti.

«Frontdagi yo‘nalishlarning bir qismida Rossiya rahbarining tinchlik va’dasi emas, balki Rossiya artilleriyasi yangrashda davom etmoqda. Rus dronlari qo‘llanmoqda. Yo‘nalishlar faqat bir qismida tinchroq», – degan Zelenskiy, ammo aynan qaysi yo‘nalishlarda harbiy harakatlar intensivligi pasayganiga aniqlik kiritmagan.

Avvalroq u «Ukraina mos ravishda javob qaytarishi»ni aytgandi: «Sukunatga sukut, zarbalarga qarshi zarbalar». Ukraina TIV rahbari Andrey Sibiga esa Kiyev 11 mart kuni Saudiya Arabistonidagi muzokaralarda AQShning sharsiz o‘t ochishni to‘xtatish taklifiga rozi bo‘lganini eslatgan.

«Endi Putin go‘yoki o‘t ochishni to‘xtatishga tayyorligi haqida bayonot berdi. 30 kun o‘rniga – 30 soat. Afsuski, uning bayonotlari uning harakatlariga mos kelmasligi tarixdan ma’lum. Biz uning so‘zlariga ishonib bo‘lmasligini bilamiz va so‘zlarga emas, harakatlarga qaraymiz», – deb yozdi Sibiga X ijtimoiy tarmog‘ida. U Rossiya istalgan vaqtda «mart oyidan beri stol ustida turgan» 30 kunlik o‘t ochishni to‘liq va so‘zsiz to‘xtatish taklifiga rozi bo‘lishi mumkinligini ta’kidlagan.

Tramp «Pasxa sulhi»ga hozircha izoh bermadi, Yevroittifoqda esa unga ishonchsizlik bilan qarashmoqda. «Rossiya o‘zini tajovuzkor sifatida ko‘rsatgan, shuning uchun birinchi navbatda biz tajovuzning haqiqiy to‘xtatilishini va uzoq muddatli o‘t ochishni to‘xtatish uchun aniq ishlarni ko‘rishimiz kerak», – dedi shanba kuni Yevropa tashqi ishlar va xavfsizlik siyosati bo‘yicha Yevropa komissiyasi vakili Anita Hipper (iqtibos Reuters agentligidan).

Shu bilan birga, Wall Street Journal nashridagilar fikricha, Putinning «Pasxa sulhi» urushni to‘xtatishdan oldin urushning «asosiy sabablari» deb atagan masalalarni hal etish haqidagi talabidan chekinishi mumkinligini ko‘rsatishi mumkin.

Washington Post 2022 yil aprel oyida BMT «Pasxa sulhi»ni taklif qilganida, Rossiya rad etganini eslatgan. Rossiya, o‘z navbatida, 2023 yilda Rojdestvo bayrami munosabati bilan o‘t ochishni to‘xtatishni taklif qilgan, biroq o‘shanda Ukraina bunga rozi bo‘lmagandi.

Yakshanba kuni ertalab Zelenskiy Ukrainaning yakshanba kuni soat 24:00 dan keyin sukunat rejimini 30 kunga uzaytirish taklifi o‘z kuchida qolishini aytdi.